Có nhiều món ăn từ cốm như chè cốm, chả cốm, bánh cốm,…Trong số đó món mà ai đã một lần thưởng thức hẳn sẽ nhớ đến hương vị món ăn này mỗi độ thu về đó là xôi cốm vị ngọt dịu, bùi với màu sắc tự nhiên đẹp mắt.
Không phổ biến như các loại xôi khác như: xôi vò, xôi gấc, xôi ngô…, thi thoảng ta mới bắt gặp một gánh hàng rong có bán xôi cốm, mà cũng phải là vào đúng mùa cốm về, đó là lúc đất trời chuyển sang thu.
Dường như ai đã từng thưởng thức xôi cốm Hà Nội sẽ nhớ đến hương vị của món ăn này khi mua thu đến. Xôi cốm với vị ngọt dịu, bùi bùi của đậu xanh và dừa tươi.
Xôi cốm – món ăn – món quà đặc trưng của Hà Nội.
Xôi cốm dẻo thơm, hạt cốm nở đẫy đà, xanh trong. Phủ trùm lên cốm là lớp đậu xanh màu vàng ươm, thơm mát, nhỏ mịn, tơi. Trên cùng rải những sợi dừa trắng sữa, săn, láng mỡ. Món ăn là sự hòa hợp của sắc từ thiên nhiên như xanh – vàng – trắng, quyện mùi hương thơm lá sen kích thích cả vị giác lẫn thị giác.
Đây là món quà đặc biệt của người Hà Nội dành cho người phương xa. Xôi cốm mang hương thơm đặc trưng của lúa non, của sen mùa thu. Xôi làm bằng cốm và hạt sen – một thứ đặc sản mà chỉ mùa thu mới có.
Để có được những hạt cốm dẻo, mềm, lúa nếp phải được gặt từ lúc đơm bông còn ngậm sữa, đem về tuốt hạt, sàng sẩy bỏ hạt lép, hạt kẹ, rồi đem đãi sau đó hong khô. Khi nấu xôi phải chú ý lúc xôi vừa chín tới, hạt nở đều, mềm dẻo là bắc ngay ra, nếu không sẽ bị nát và mất đi hương vị thơm ngon đặc trưng của cốm.
Sau đó rắc chút đường kính vừa đủ độ ngọt dịu và đồ xôi thêm lần nữa cho ngấm đường và chín dẻo rồi rải ra mâm. Vị ngon của xôi cốm sẽ không trọn vẹn nếu thiếu chút hạt sen, đỗ xanh ninh nhừ giã nhỏ và chút dừa nạo đảo qua đường và ít mỡ.
Xôi cốm không chỉ hấp dẫn ở vị thơm dẻo của hạt cốm mà còn đánh thức cả khứu giác và thị giác. Đó là sự hòa hợp giữa những màu sắc thiên nhiên, bao gồm màu xanh non của cốm, màu trắng ngà của hạt sen, màu trắng sữa của dừa, vàng đỗ xanh, mùi thơm ngọt, thanh tinh khiết của lúa non và sen, gợi nhớ về cảnh đồng quê Việt Nam khi vào thu yên bình êm ả.
Khi thưởng thức, xôi cốm dẻo mềm chứ không cứng hạt như xôi thường, thơm phức mùi lúa non hòa cùng vị ngòn ngọt của đường, bùi của đỗ xanh và sen, chút sậm sựt của những sợi dừa.
